Een échte oefenomgeving in de behandelkamer met Virtual Reality

Vaak hebben haar cliënten achterstanden op het gebied van de emotieregulatie. Om de emotieregulatie weer op gang te brengen, past ze verschillende elementen toe vanuit de cognitieve gedragstherapie, door middel van het in gesprek gaan met een cliënt, de cliënt te laten schrijven (schrijftherapie) of door te spelen (speltherapie).

Vorig jaar heeft de Universiteit van Utrecht haar afdeling benaderd met de vraag mee te doen aan hun onderzoek naar de nieuwe YourSkills behandeling voor jongens van 8 t/m 13 jaar met gedragsproblemen. Cliënten maken kans om  de aangeleerde vaardigheden (skills) direct te oefenen in een virtuele omgeving (met VR-bril), waarin de behandelaar de oefeningen begeleidt en aanpast aan iedere cliënt. Samen met twee andere collega’s doet Shradha mee aan het onderzoek.

“Wij zijn van tevoren opgeleid om de nieuwe behandeling toe te passen en we zijn erg nieuwsgierig of het behandelen in een virtuele wereld meerwaarde heeft." Shradha is in ieder geval al verwachtingsvol en enthousiast. “Bij Youz vinden we innovatie heel belangrijk. Wat nou als je door middel van een VR-bril een situatie helemaal kunt nabootsen, zodat een kind direct tijdens de behandeling kan oefenen en toepassen wat het bij ons geleerd heeft? Dat zou fantastische effecten moeten opleveren.”

Emotie opwekken voor groot effect

Shradha’s gebruikelijke behandelingen hebben raakvlakken met cognitieve gedragstherapie. Spelenderwijs gaat ze na hoe gevoel en gedachten in gedrag terugkomen. Vervolgens leert ze de jongeren vaardigheden aan die ze helpen bij het beter omgaan met hun gevoel, gedachten en gedrag in lastige situaties door er actief mee te oefenen. Denk bijvoorbeeld aan rollenspellen. “Ook bij YourSkills, waar VR onderdeel van uitmaakt, wordt gebruik gemaakt van - cognitieve gedragstherapie. De behandeling is heel gestructureerd en ik ervaar dat als zeer prettig. Het is gericht op actief oefenen van skills en het uitgangspunt is dat de interventie het effectiefst is in een zo realistisch mogelijke situatie. Daar ben ik zelf ook van overtuigd: je moet een emotie opwekken om er echt iets mee te kunnen doen.”

Rollenspellen en Virtual Reality

Er wordt door  de Universiteit van Utrecht eerst geloot welke behandeling de cliënt zal volgen:

• De behandeling die we al gewend zijn te geven (standaardzorg)
• De YourSkills behandeling met rollenspel zonder VR-bril
• De YourSkills behandeling met rollenspel én VR-bril

De Universiteit van Utrecht zal de effecten van drie behandelvarianten met elkaar vergelijken door middel van een voormeting, en twee nametingen (direct na de behandeling en een half jaar later).

"Bij elke variant hebben we een aantal ouders met kinderen weten te enthousiasmeren mee te doen aan het onderzoek. Ze vallen binnen de richtlijnen voor dit onderzoek: jongens tussen de 8 en 13 jaar met agressieproblemen en zonder een stoornis binnen het autisme spectrum stoornis. Je moet namelijk wel in staat zijn te kunnen schakelen tussen de echte en de VR wereld. Vermoedelijk hebben kinderen met een vorm van autisme daar teveel moeite mee.  
Toen ik voor het eerst zo’n VR-bril op had, keek ik m’n ogen wel uit hoor. Je wéét dat je in een nepomgeving zit, maar het voelt zó echt. Je staat ineens midden op een schoolplein."

Emotiethermometer

De Yourskills behandeling maakt gebruik van een emotiethermometer die vergelijkbaar is met een stoplicht. Bij groen is er niets aan de hand, maar bij rood is het nood en kan een kind niet meer nadenken. Bij oranje kan een kind nog wel nadenken, daarom is het ook belangrijk dat de kinderen hun ‘oranje’ gaan herkennen.

De YourSkills behandeling bestaat uit 10 sessies, met een startmeting uitgevoerd door de Universiteit van Utrecht. De eerste twee sessies staan in het teken van jezelf leren kennen. Denk bijvoorbeeld aan het herkennen van  je gevoel met behulp van een gevoelsthermometer. De sessies die volgen zijn gericht op het aanleren van en oefenen met 6 skillls  om beter om te leren gaan met lastige situaties Voorbeelden van de Skills zijn: pauze nemen, de groene bril opzetten en samen doen. ''Hoewel we de kinderen meerdere vaardigheden aanleren, hoeft het er natuurlijk maar één te zijn die echt bij ze past.'' De laatste 2 sessies worden ook wel de Pro en Expert training genoemd, het kind kiest zelf in welke geleerde Skills hij een Pro of zelfs Expert wil worden, door die extra te trainen.

Dikke middelvinger

"De kinderen kiezen met behulp van situatiekaarten een moeilijke situatie uit,  waarin we de  skill gaan we oefenen. Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarbij je de schuld krijgt van iets wat je niet hebt gedaan. Of denk aan een situatie waarbij een klasgenoot een middelvinger opsteekt.  Na een korte uitleg gaan we de skill oefenen door middel van een rollenspel. De kinderen die ingeloot zijn bij de VR-groep oefenen daarna nog eens een paar keer met een VR-bril op. Dan speel ik bijvoorbeeld ook echt een klasgenoot die een middelvinger opsteekt. -. Samen kiezen we een personage die  het meest lijkt op bijvoorbeeld de betreffende klasgenoot. Ik vervorm de stemmen en we kiezen een locatie (thuis, klas, schoolpein).''

Écht een beetje boos

"De VR-bril biedt de gelegenheid de emotie echt op te roepen. Ik maak in mijn rol een kind dus echt een beetje boos. Dat is een secuur en creatief werkje. Je moet goed doseren. Op het moment dat een beetje boos kind in deze “echte” maar toch gecontroleerde omgeving de nieuwe aangeleerde vaardigheid goed toepast, heb je een nog grotere kans dat het in het echt ook lukt. Tenminste, dat is de hypothese waarvan ikzelf ook een positief effect verwacht. Als het goed gaat geef je een compliment en gaat het beeld meteen op zwart. Naast de complimentjes, krijgen de kinderen per sessie sterren. Bij iedere 15 sterren kunnen ze een kleine beloning kiezen. Ze mogen er ook voor kiezen om even door te sparen tot de 25 sterren voor en wat grotere beloning.  Ouders worden ook betrokken bij de YourSkills behandeling. Tijdens het einde van elke sessie krijgen de ouders een terugkoppeling van de geleerde Skills en wordt de thuistraining besproken. Inderdaad, ook thuis moet er geoefend worden! De cliënten krijgen een keycord mee, met daaraan de opdrachten (a6 formaat) Tot nu toe wordt gezien dat ze de keycord met thuisopdracht met plezier om hun nek dragen.