Een baby in de behandelkamer
Yrja Theunkens is GZ-psycholoog en systeemtherapeut bij Youz in Maastricht. Zij is bovendien IMH-specialist en werkt dus met de allerjongsten: kleuters, peuters, baby’s en zelfs zwangere vrouwen. Naast het geven van behandelingen doet zij voor zover mogelijk diagnostiek. Yrja neemt het hele gezin mee in de behandeling. “Eigenlijk zijn ouders en kinderen onlosmakelijk met elkaar verbonden,” vertelt ze. En dat blijkt wel, want zelfs bij een traumabehandeling doen ouder en kind het samen.
Hoewel Yrja en haar specialistische team niet zozeer in een preventieve rol zitten, is het werk wat ze verrichten uiteindelijk hartstikke preventief. “Alles wat je op jonge leeftijd kunt bijsturen op het gebied van ontwikkeling, hechting, trauma en de relatie tussen ouder en kind maakt de kans op vastlopen in de toekomst aanzienlijk kleiner. We zijn gespecialiseerd en vroegtijdig aan het ingrijpen. Het heeft wel degelijk zin om een baby in de behandelkamer te hebben. Ook al kan het nog niet praten.” Het IMH-team trekt veel op met andere organisaties die zich inzetten voor de geestelijke gezondheid van het jonge kind en hun gezin.
Hocus pocus met baby’s
“Ongeacht of een kind kan praten, kan een behandeling heel effectief zijn. Ik denk aan een kleintje die ik onlangs behandelde met een medisch trauma bij de geboorte. Ze was nog geen half jaar oud, kon nog niet zitten en was continu zó motorisch verstijfd dat de ouders zelfs moeite hadden met het aantrekken van het jasje. Bij deze baby heb ik EMDR toegepast. Tijdens EMDR laat je normaal gesproken de patiënt het verhaal vertellen terwijl je aan bilaterale stimulatie doet. Bij kleine kindjes laat je de ouders het verhaal vertellen met het kind op schoot. Ondertussen doe je de bilaterale stimulatie bij het kindje door zachte tikjes op de beentjes te geven. Wat er dan gebeurt, is heel bijzonder. Wanneer je de juiste trigger hebt gevonden (en dat heb je lang niet altijd hoor) en de ouder rustig het verhaal vertelt, verhelp je met EMDR het trauma zónder dat het kind de taal rijk is. Zo hebben we allerlei methoden om de allerjongsten te helpen. Veel mensen weten niet dat kleintjes al jaren succesvol worden behandeld en dat het geen hocus pocus is. Wat ik wel merk is dat wanneer iemand weet wat een Infant Mental Health team doet, hij of zij er heel erg voor openstaat. “
Mama’s met trauma’s
“Ouders en kinderen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daarom heb ik hele gezinnen in de behandelkamer. Bij een medisch trauma bij de geboorte zie je dat de moeder ook vaak is getraumatiseerd. Een voorwaarde om een baby goed te kunnen behandelen is dat het trauma bij de moeder of vader verwerkt is. Bij de moeder van de verstijfde baby was daar ook sprake van. Wanneer ze de auto in stapte maakte ze altijd een ommetje, zodat ze niet langs het ziekenhuis hoefde te rijden. Het deed haar denken aan een nare ziekenhuisopname van haar baby. Ik heb dus eerst moeder in behandeling genomen, zodat ze én zelf haar trauma goed heeft kunnen verwerken én het verhaal rustig heeft kunnen vertellen tijdens de behandeling van de baby. We hebben vervolgens maar twee sessies nodig gehad om de moeder weer een ontspannen baby in haar armen te kunnen laten houden. Vaak is het ook zoeken hoor. Daarom is het extra fijn als ouders hun kinderen goed kunnen lezen.
De kracht van de camera
Traumabehandeling is slechts een klein onderdeel van wat we kunnen betekenen. Regelmatig krijgen we de zogeheten huilbaby’s binnen die bijvoorbeeld moeite hebben met eten, slapen en/of onderliggende (reflux)klachten hebben die onvoldoende medisch onderlegd zijn. Bij wat oudere kinderen die we zien, gaat het vaak ook over ontregelde emotieregulatie. Denk aan boze buien. Een verstoorde interactie tussen ouder en kind hoeft daar helemaal niet aan ten grondslag te liggen, maar het helpt als ouders hun kinderen beter leren begrijpen. Gezien diagnostiek op jonge leeftijd lastig is, starten we meestal zo snel mogelijk de behandeling. Tijdens het proces kunnen we tot een diagnose komen of komt er in ieder geval aan het licht welke koers we moeten bewandelen. Een methode die we graag inzetten is videofeedback. Ouders en kinderen komen dan bijvoorbeeld bij ons spelen. Denk aan een moeder die met haar baby op de mat gaat zitten in de speelkamer om samen een boekje te lezen. Vanuit verschillende invalshoeken bestuderen we dan het gedrag en de interactie, en zoeken we naar betekenis. Hierbij gebruiken we vaak video. De kracht van de camera is groot en zetten we in als feedback instrument naar de ouders. Het zien van de beelden alleen al leidt tot mooie inzichten.”
Samen optrekken voor het hele gezin
“Een behandeling is voor mij al geslaagd wanneer je ouders het gevoel hebt (terug)gegeven dat ze in hun kracht staan, want uiteindelijk is het de bedoeling dat ze ons niet meer nodig hebben. Dat kan betekenen dat ze hun kind goed kunnen opvangen, ondersteunen, begrijpen of dat hun netwerk beter geregeld is. Ons team is dan ook heel multidisciplinair. Naast psychologen en psychiaters hebben we psychomotorische therapeuten, een sociale pediater en een logopediste in huis. Bovendien werken we samen met behoorlijk wat partners. Denk aan Xonar, Vincent van Gogh, Anacare, Scoor, ziekenhuizen zoals het MUMC, Bureau Jeugdzorg Limburg, William Schrikker, de jeugdteams, huisartsen en GGD artsen. Met een inhoudelijk een coördinerende rol helpen we elkaar zo goed mogelijk bij te dragen aan het welzijn van hele gezinnen. Ik ben blij dat onze partners wij en elkaar goed weten te vinden.”
Kansen voor de toekomst
“We gaan op dit moment zelfs na hoe we meer zwangere vrouwen kunnen helpen. Vooralsnog worden we in het geval van zwangere vrouwen vooral benaderd om mee te denken door collega’s die zich bezig houden met het behandelen van de volwassene. We zouden nog meer gezinnen kunnen helpen als we een casus ook vanuit het kind perspectief benaderen. Bij zwangerschap kun je al preventief op risico’s bij bijvoorbeeld hechtingsproblemen inspelen. Hechting begint immers al in de buik. Ik zie kansen als we hierin met huisartsen en verloskundigen optrekken. Denk aan zorgen over de komst van het kindje dat ouders angstig zijn of zich somber voelen of als er sprake is van een kwetsbaar netwerk of andere risicofactoren als moeder zelf psychische problemen heeft gehad.”